Những nguyên tắc cơ bản cần biết khi làm thơ bát ngôn

by Quang Nguyen ***

Thể thơ bát ngôn không phải là một thể thơ được yêu thích nhiều như thơ lục bát hay thơ thất ngôn, tuy nhiên thơ bát ngôn lại tương đối dễ làm và có thể thể hiện được ý nghĩa sâu sắc trong 1 câu thơ với 8 chữ. Bởi vì người làm thơ phải có một vốn từ vựng lớn mới có thể bày tỏ được hết hàm ý của mình trong bài thơ.

Trong topic này, tôi sẽ hướng dẫn cho những ai muốn học hỏi cách làm thơ 8 chữ hay thơ bát ngôn những nguyên tắc cơ bản để một bài thơ bát ngôn có vần điệu chuẩn nhé.

Luật bằng trắc trong thơ 8 chữ.

Thường thì trong câu để có âm điệu du dương hễ chữ cuối có thanh trắc thì chữ thứ 3 trắc, chữ thứ 5 và 6 bằng; chữ cuối có thanh bằng thì chữ thứ 3 bằng, chữ thứ 5 và 6 trắc (chữ cuối có thanh trắc thì chữ thứ ba là thanh trắc, thứ năm hoặc sáu là thanh bằng).

Ngắt câu chữ thứ 5 : x x T (b) B x x T

Ngắt câu chữ thứ 6 : x x T x (b) B x T

Chữ cuối có thanh bằng thì chữ thứ ba là thanh bằng, chữ thứ năm hoặc sáu là thanh trắc:

Ví dụ :

Ta nghe rõ con thuyền trôi phấp phới

Vòm nho nhỏ còn ghi thương nhớ cũ

Ngắt câu chữ thứ 5 : x x B (t) T x x B

Ngắt câu chữ thứ 6 : x x B x (t) T x B

Ví dụ :

Lối vào sâu mấy khoá nẻo sau lưng

Lệ chia phôi ngàn thuở đọng lưng chừng

* Ghi chú :

– B : phải là bằng

– T : phải là trắc

– b : nên là bằng, nhưng không bắt buộc

– t : nên là trắc, nhưng không bắt buộc

– x : bằng hoặc trắc đều được

1. Vần liên tiếp

Cứ hai vần bằng rồi đến hai vần trắc, hoặc hai vần trắc rồi đến hai vần bằng. Như vậy: Câu 1 vần câu 2, câu 3 vần câu 4.

Ví dụ :

Ta nghe rõ con thuyền trôi phấp phới
Non động hoang mang, tình xưa bạn mới
Hoa chờ, tươi: mây đợi, thắm lưng đèo
Suối quanh co bờ đá dựng cheo leo
Sườn bích lập nâng cao trần thạch nhũ
Vòm nho nhỏ còn ghi thương nhớ cũ
Lệ chia phôi ngàn thuở đọng lưng chừng
Lối vào sâu mấy khoá nẻo sau lưng
Khe nước hẹp khép dần sau bánh lái
Đôi bờ gấm chập chờn xê xích lại
Nóc rêu nhung buông rủ sát ngang đầu
Hồn phiêu dao tưởng cõi chiếc thuyền câu
Lách hang đá bay về non nước Tấn
(Đào Nguyên lạc lối – Vũ Hoàng Chương)

Hoặc là câu 2 vần câu 3, câu 4 vần câu 5.

Ví dụ :

Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa
Vội vàng chi, trăng lạnh quá, khách ơi
Đêm nay rằm: yến tiệc sáng trên trời
Khách không ở, lòng em cô độc quá
Khách ngồi lại cùng em! Đây gối lả
Tay em đây mời khách ngả đầu say
Đây rượu nồng. Và hồn của em đây
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử
(Lời kỹ nữ – Xuân Diệu)

2. Vần chéo

Một vần bằng rồi tới một vần trắc. Như vậy, câu 1 vần với câu 3, câu 2 vần với câu 4.

Ví dụ:

Đuốc hoa toả, xiêm y càng rực rỡ
Khói trầm dâng, son phấn ngát lây hương.
Da thịt cháy, nhưng còn hơi bỡ ngỡ,
Nấp sau rèm tơ lụa mỏng hơn sương.
(Động phòng hoa chúc – Vũ Hoàng Chương)

3. Vần ôm

Câu 1 vần với câu 4, câu 2 vần câu 3.

Ví dụ :

Trời hôm nay mưa nhiều hay rất nắng?
Mưa tôi chả về bong bóng vỡ đầy tay
Trời nắng ngọt ngào… tôi ở lại đây
Như một buổi hiên nhà nàng dịu sáng
(Tuổi mười ba – Nguyên Sa)
Đêm thân ái có muôn hoa hồng nở
Em tới đây tình tự một đôi lời
Hồn phong hương trầm tuổi mộng hai mươi
Ta nói khẽ đủ hai lòng nghe rõ
(Ân tình dạ khúc – Đinh Hùng)

Nếu như các bạn đã nắm bắt được những nguyên tắc cơ bản rồi, lúc này chỉ cần chọn lựa những câu chữ phù hợp và bày tỏ được hàm ý là đã có một bài thơ ổn rồi đấy.

nguồn : https://www.linkedin.com/pulse/nh%E1%BB%AFng-nguy%C3%AAn-t%E1%BA%AFc-c%E1%BA%A7n-n%E1%BA%AFm-khi-l%C3%A0m-th%C6%A1-b%C3%A1t-ng%C3%B4n-persius-nguy%E1%BB%85n-quang/?published=t